"Popcorn workers' lung" Μια όχι και τόσο γνωστή στην Ελλάδα επαγγελματική νόσος...
Μετά την εμφάνιση κρουσμάτων αποφρακτικής βρογχιολίτιδας σε εργαζόμενους σε βιομηχανία τροφίμων που παρασκεύαζε popcorn (αργότερα εντοπίστηκαν νέες περιπτώσεις και στις μονάδες που προμήθευαν το συγκεκριμένο παραγωγό με χημικά συντηρητικά) αποκαλύφθηκε ότι το συγκεκριμένο κλινικό σύνδρομο σχετίζεται με τη χρήση ενός βελτιωτικού γεύσης που ονομάζεται Διακετύλιο (Diacetyl).
Σε ότι αφορά την Υγεία & Ασφάλεια στο χώρο εργασίας στη χώρα μας αυτό δεν ακούγεται ιδιαίτερα ενδιαφέρον καθώς έχουμε την ευτυχία να ανήκουμε στον βιομηχανικά υπανάπτυκτο Ευρωπαϊκό νότο, και αμφιβάλω αν υπάρχει εταιρεία που να παράγει popcorn στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά, ίσως έχει αξία να αναλύσουμε την παραπάνω επιστημονική διαπίστωση σε ότι αφορά τις προεκτάσεις της σε επίπεδο πολιτικών Υγείας & Ασφάλειας στις ΗΠΑ, αλλά σε σχέση και με την υπάρχουσα κουλτούρα που αφορά στη διαχείριση χημικών κινδύνων στη χώρα μας τόσο στον επαγγελματικό χώρο όσο και στα καταναλωτικά προϊόντα που χρησιμοποιούμε...
Μετά την εμφάνιση κρουσμάτων αποφρακτικής βρογχιολίτιδας σε εργαζόμενους σε βιομηχανία τροφίμων που παρασκεύαζε popcorn (αργότερα εντοπίστηκαν νέες περιπτώσεις και στις μονάδες που προμήθευαν το συγκεκριμένο παραγωγό με χημικά συντηρητικά) αποκαλύφθηκε ότι το συγκεκριμένο κλινικό σύνδρομο σχετίζεται με τη χρήση ενός βελτιωτικού γεύσης που ονομάζεται Διακετύλιο (Diacetyl).
Σε ότι αφορά την Υγεία & Ασφάλεια στο χώρο εργασίας στη χώρα μας αυτό δεν ακούγεται ιδιαίτερα ενδιαφέρον καθώς έχουμε την ευτυχία να ανήκουμε στον βιομηχανικά υπανάπτυκτο Ευρωπαϊκό νότο, και αμφιβάλω αν υπάρχει εταιρεία που να παράγει popcorn στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά, ίσως έχει αξία να αναλύσουμε την παραπάνω επιστημονική διαπίστωση σε ότι αφορά τις προεκτάσεις της σε επίπεδο πολιτικών Υγείας & Ασφάλειας στις ΗΠΑ, αλλά σε σχέση και με την υπάρχουσα κουλτούρα που αφορά στη διαχείριση χημικών κινδύνων στη χώρα μας τόσο στον επαγγελματικό χώρο όσο και στα καταναλωτικά προϊόντα που χρησιμοποιούμε...
Τα "ακίνδυνα" φυσικά προϊόντα στη ζωή μας...
Αυτό που καταρχήν ως Ιατρός, και ακόμη περισσότερο ως Ιατρός Εργασίας δεν μπορώ να αποδεχτώ χωρίς σε κάθε περίπτωση να εξανίσταμαι απέναντι στην παιδαριώδη αντιμετώπιση ζητημάτων που έχουν να κάνουν με την εκτίμηση κινδύνου που αφορά χημικές ουσίες (ειδικά όταν προβάλεται με τόσο περισσή ευκολία και από τα ΜΜΕ) είναι το "ακατάρριπτο" επιχείρημα περί των λεγόμενων "φυσικών συστατικών" που περιέχονται στα διάφορα προϊόντα (πχ φυσικά καλλυντικά, φυσικά συντηρητικά, φυσικά βελτιωτικά γεύσης).
Είναι ίσως λογικό και αναμενόμενο το κοινό που βομβαρδίζεται καθημερινά με απειλητικά μηνύματα για καρκινογόνα, γενετικά τροποποιημένα προϊόντα, ενδοκρινικούς διαταράκτες, μεταλλαξιογόνα και άλλα "δώρα" του χημικού μας πολιτισμού, να έχει ταυτίσει στη συλλογική του συνείδηση την ιδιότητα "φυσικό" με την ιδιότητα "αβλαβές". Πόσο κοντά είναι τελικά αυτό όμως στην πραγματικότητα;
Είναι γεγονός, ότι δεν είναι λίγες η φορές που έχω αναρωτηθεί λαμβάνοντας το ιατρικό ιστορικό ασθενών που καταφεύγουν στην "παραδοσιακή δυτική ιατρική" μόνο όταν έχουν εξαντλήσει κάθε περιθώριο "ιατρικών" ευρεσιτεχνιών και "αλχημειών" με διάφορα μαγικά αποστάγματα του βουνού, το πόσο ασφαλή είναι τελικά αυτά τα προϊόντα για την υγεία, ή ακόμη περισσότερο το αν κάποια από αυτά είναι από πέρα από κάποιο επίπεδο συγκέντρωσης τοξικά για τον ανθρώπινο οργανισμό...
Πόσα αποστάγματα αλήθεια από βότανα που υπόσχονται να "θεραπεύσουν" τον προστάτη, την υπέρταση, το σάκχαρο, το θυρεοειδή ή ακόμη και για την υπογονιμότητα και πωλούνται χωρίς καμία αδειοδότηση ή έλεγχο από επίσημους φορείς σε λαϊκές αγορές και εμποροπανηγύρεις, δεν θα μπορούσαν κάλλιστα να περιέχουν συστατικά ηπατοτοξικά, νεφροτοξικά ή ακόμη και εμβρυοτοξικά στα επίπεδα απορρόφησης στα οποία χρησιμοποιούνται;
Πως θα μπορούσαμε όμως να τεκμηριώσουμε κάτι τέτοιο, όταν οι ασθενείς που φτάνουν να υποβληθούν σε εργαστηριακό έλεγχο λόγω κάποιας βλάβης είτε δεν θυμούνται ότι έχουν λάβει παρόμοιες ουσίες στο παρελθόν (αφού ποτέ δεν τις ταυτίζουν στη συνείδησή τους με φάρμακα), είτε τα συμπτώματα αποδίδονται στις υπόλοιπες φαρμακευτικές ουσίες (τις οποίες μπορούμε εύκολα να ενοχοποιήσουμε) ή ακόμη γιατί πλέον τα συμπτώματα αποδίδονται στην εξέλιξη μιας χρόνιας νόσου της οποίας όμως το έναυσμα δεν το γνωρίζει πια κανείς...
Γυρίζοντας πίσω στα βασικά μαθήματα που κάναμε στην τοξικολογία, θυμάμαι ότι μας δίδαξαν ότι ακόμη και το νερό μπορεί να γίνει τοξικό για τον ανθρώπινο οργανισμό (ψυχογενής πολυδιψία, δηλητηρίαση εξ' ύδατος), ενώ ακόμη περισσότερο όλοι μας μπορούμε να θυμηθούμε ότι κάποιες από τις πιο χρήσιμες φαρμακευτικές ουσίες βασίζονται πάνω σε φυσικά προϊόντα (χρήση παραγώγων του curare στη μυοχάλαση, παραγωγή της πενικιλλίνης από μύκητες). Επιπλέον, δεν χρειάζεται να τονίσω ότι τα τοξικά (ακόμη και σε ελάχιστες δόσεις) για τον άνθρωπο προϊόντα που χρησιμοποιούν τα ερπετά, τα έντομα αλλά και άλλοι οργανισμοί ως αμυντικούς μηχανισμούς είναι 100% "φυσικά" προϊόντα...
Αυτή η "κουλτούρα" που μας κατατρέχει σε θέματα ασφάλειας των προϊόντων που καταναλώνουμε, ισχύει αναπόφευκτα και στον τρόπο που αντιμετωπίζεται και το ζήτημα της ασφαλούς χρήσης των "φυσικών" χημικών ουσιών, αλλά και γενικότερα των ουσιών που θεωρούμε ως ασφαλή επειδή η χρήση τους δεν έχει με βάση την εμπειρία των "παλιότερων" συνδεθεί με προβλήματα υγείας. Πως να πείσεις άλλωστε τον Έλληνα εργοδότη, εργαζόμενο ή ακόμη και καταναλωτή που διδάσκονται επί δεκαετίες ότι οτιδήποτε είναι "φυσικής προέλευσης" είναι ασφαλές "δια πάσαν χρήσιν", ότι μια σειρά επαγγελματικών νόσων μπορεί να προκληθεί από εντελώς "φυσικές" ουσίες όπως το αλεύρι (άσθμα), τα καρυκεύματα (άσθμα, δερματίτιδα), τα ρινίσματα του ξύλου (καρκίνος ρινικής κοιλότητας) το στάρι ή ακόμη και η μαγιά που χρησιμοποιείται σε κάποιες διαδικασίες ζύμωσης (εξωγενής αλλεργική κυψελίτιδα)...
Poison Dart Frog (Dendrobates azureus) - Παράγει ίσως την πιο θανατηφόρο "φυσική" τοξίνη
Αυτή η "κουλτούρα" που μας κατατρέχει σε θέματα ασφάλειας των προϊόντων που καταναλώνουμε, ισχύει αναπόφευκτα και στον τρόπο που αντιμετωπίζεται και το ζήτημα της ασφαλούς χρήσης των "φυσικών" χημικών ουσιών, αλλά και γενικότερα των ουσιών που θεωρούμε ως ασφαλή επειδή η χρήση τους δεν έχει με βάση την εμπειρία των "παλιότερων" συνδεθεί με προβλήματα υγείας. Πως να πείσεις άλλωστε τον Έλληνα εργοδότη, εργαζόμενο ή ακόμη και καταναλωτή που διδάσκονται επί δεκαετίες ότι οτιδήποτε είναι "φυσικής προέλευσης" είναι ασφαλές "δια πάσαν χρήσιν", ότι μια σειρά επαγγελματικών νόσων μπορεί να προκληθεί από εντελώς "φυσικές" ουσίες όπως το αλεύρι (άσθμα), τα καρυκεύματα (άσθμα, δερματίτιδα), τα ρινίσματα του ξύλου (καρκίνος ρινικής κοιλότητας) το στάρι ή ακόμη και η μαγιά που χρησιμοποιείται σε κάποιες διαδικασίες ζύμωσης (εξωγενής αλλεργική κυψελίτιδα)...
Generaly recognized as safe (you'd wish!)...
Επανερχόμενος λοιπόν στο αρχικό θέμα, μαθαίνω ότι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού η Διεύθυνση Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA - Environmental Protection Agency) με αφορμή την εμφάνιση του συνδρόμου popcorn workers' lung σε εργαζομένους (ενώ πλέον εξετάζεται και το ενδεχόμενο εμφάνισης της νόσου σε καταναλωτές, λόγω της χρήσης προϊόντος που περιείχε diacetyl για τους οποίους έχουν ήδη κατατεθεί και οι πρώτες αγωγές) επανεξετάζει την πολιτική GRASS με βάσει την οποία αξιολογούσε την ασφάλεια ορισμένων "φυσικών" προϊόντων. GRASS είναι το ακρωνύμιο της έκφρασης "generally recognized as safe" που πρακτικά σημαίνει ότι για ουσίες για τις οποίες δεν υπάρχει κάποια υποψία (φυσικά για να προκληθεί υποψία πρέπει ήδη να έχει προκληθεί αναγνωρίσιμη βλάβη) η χρήση τους θεωρείται "ασφαλής".
Υπενθυμίζουμε ότι το diacetyl (ή βουταδιόνη) αποτελεί φυσικό προϊόν ζύμωσης που απαντάται συχνά σε αλκοολούχα ποτά ως φυσικό τους συστατικό, ενώ τα τελευταία χρόνια είχε χρησιμοποιηθεί από τη βιομηχανία τροφίμων για τη βελτίωση των γευστικών ιδιοτήτων σε κάποια προϊόντα τους. Το Εθνικό Ινστιτούτο για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία των ΗΠΑ (NIOSH - National Institute for Occupational Safety and Health), συσχέτισε μετά τη διερεύνηση των περιστατικών που προαναφέραμε, την έκθεση εργαζομένων σε ατμούς που προκύπτουν από τη θέρμανση της ουσίας με την εμφάνιση αποφρακτικής βρογχιολίτιδας, μιας σοβαρής, μη-αναστρέψιμης και δυνητικά απειλητικής για τη ζωή βλάβης των μικρών αεραγωγών των πνευμόνων.
Επειδή γνωρίζουμε όλοι το λαϊκό γνωμικό που αναφέρει ότι "όποιος καεί με το χυλό φυσάει και το γιαούρτι" παραθέτω και πρόσφατο άρθρο που μου προωθήθηκε σήμερα από συναδέλφους στις ΗΠΑ για μελέτη του NIOSH όπου εξετάζεται το κατά πόσον ακόμη και τα πρόσθετα που χρησιμοποιήθηκαν ως εναλλακτικά του diacetyl είναι τελικά αθώα...
(By Anietra Hamper)
Κλείνοντας αυτό το άρθρο, θα ήθελα να επισημάνω 3 πράγματα:
α) Δεν θεωρώ το popcorn επικίνδυνο (ειδικά όταν το παρασκευάσουμε με τον πατροπαράδοτο τρόπο από φυσικό καλαμπόκι) αφού μάλιστα αποτελεί και μια από τις αγαπημένες μου διατροφικές ατασθαλίες
β) Δεν θεωρώ τα "φυσικά προϊόντα" επικίνδυνα. Απλά θεωρώ επικίνδυνη την αντίληψη ότι όλα τα φυσικά προϊόντα είναι εντελώς αθώα όπως και σε όποια εφαρμογή και αν τα χρησιμοποιήσουμε...
γ) Ακόμη πιο επικίνδυνη είναι η αντίληψη ότι εφόσον κάποιος παράγοντας δεν έχει προκαλέσει γνωστό πρόβλημα υγείας (στη χώρα μας ο όρος "γνωστό πρόβλημα υγείας" θα πρέπει να αναλυθεί διεξοδικότερα σε άλλο άρθρο) αυτό μας δικαιοδοτεί να τον εισάγουμε χωρίς καμία προηγούμενη μελέτη σε οποιαδήποτε παραγωγική διαδικασία...
Μήπως ήρθε η στιγμή να εμπλουτίσουμε (en-REACH) τη διαθέσιμη γνώση μας απέναντι στις χιλάδες χημικές ουσίες που τόσο αβίαστα έχουν βρει εφαρμογή στην Ευρωπαϊκή χημική βιομηχανία, λόγω του ότι είναι "γενικά αποδεκτές ως ασφαλείς"; Μήπως ωρίμασαν πλέον οι συνθήκες για να συνειδητοποιήσουμε ότι το γεγονός ότι ο πατέρας μας ανακάτεψε κάποτε το φυτοφάρμακο με τα γυμνά του χέρια δεν είναι επαρκής ένδειξη ότι αυτό είναι "αθώο" για την υγεία μας;
drjpoly
No comments:
Post a Comment